නබිත්වයට පෙර අරාබිවරුන්

අරාබිවරුන් අතර පිළිම වැදූම ප්‍රධාන ආගමක් ලෙස පැවැත් වින. සත්‍ය (ශක්තිමත්) ආගමට එරෙහී පිළිම වැදූමෙහි යෙදූ නිසා ඔවුන්ගේ කාලපරිචඡෙදය “අයියාමුල් ජාහිලියියා” (අZඥා න කාලය) යනුවෙන් හැදින්විය. අල්ලාහ් හැර ඔවුන් වැදූම කළ ප්‍රසිද්ධ පිළිමයන් ලෙස හැදින්වූයේ අල්-ලාත්, අල්-උස්සා, මනාත් හා හුබල් යනාදීන්ය. නමුත් අරාබිවරුන් අතර ක්‍රිස්තියානින්ද, යුදෙවවන්ද, ගිනි වැදූම්කරුවන්ද සිටියහ. තවද, ඔවුන් අතර නබි ඉබ්‍රාහිම්  තුමාගේ පරිශුද්ධ ආගම පිළිපැදු පිරිස්ද ස්වල්ප වශයෙන් සිටියහ.

ආර්ථික වශයෙන් එහි වාසය කල “බදවි” යනුවෙන් හදූනන ගැමියන් සිව්පාවන් තණකෑම සදහා දක්කන එඩෙරවරුන් ලෙසද, නගර වැසියන් ව්‍යාපාර හා
ගොවිතැන් කරමින්ද ජීවත් වූහ. ඉස්ලාම් ප්‍රසිද්ධවීමට කලකට පෙර සිට මක්කාව අරාබි අර්ධද්වීපයේ ශ්‍රේෂ්ඨ වෙළද නගරයක් ලෙස පත්ව තිබින. අන් ප්‍රදේශයන් මෙන්ම මෙහිද ශිෂ්ඨාචාර ජනපදයන්ද තිබින.

සමාජයීය අතින් එහි අපරාධයන් පිරිහී තිබින. අසරණයන් ගේ අයිතිවාසිකම් පැහැර හැරීම, ගැහැනු දරුවන් (පණ පිටින්) වළලීම, ගරුකම නොසැළකීම, බලවතුන් අසරණයන්ගේ සම්පත් සූරා කෑම, සීමාවෙන් තොරව බහු භාර්ය සේවනයේ යෙදීම, ස්තී දුෂණය පැතිරීම හා අල්ප හේතුන් මත ගෝත්‍රිකයන් අතර යුද්ධ කිරීම යනාදියන් පිරිහී තිබින. මෙවැන්නන් ඉස්ලාම්    ප්‍රසිද්ධ වීමට පෙර අරාබි අර්ධද්වීපයේ පැවැතී   විශේෂිත සිද්ධීන්ය.

කුරයිෂිවරුන්, නබි මුහම්මද්(සල්) තුමාගේ සීයාවූ අබ්දුල්  මුත්තලිබ්ගේ ගෝත්‍රිකයන් හා ඔහුගේ සම්පත් මුල්කරගෙන ආඩම්බර වෙමින් සිටියහ. අබ්දුල් මුත්තලිබ් දිනක් _අල්ලාහ් තමාට පිරිමි දරුවන් දස දෙනෙක් ලබා දෙන්නේනම්, ඔවුන්ගෙන් කෙනෙක් දෙවියන් ලගාවීම සදහා බිලිදෙන බව භාරවිය. ඔහු භාරවූ පරිදී අල්ලාහ් ඔහුට පිරිමි දරුවන් දස දෙනෙක් ලබා ගන්නේය. ඔවුන් අතර මුහම්මද්(සල්) තුමාගේ පියාවූ අබදුල්ලාද කෙනෙකි. තම භාරය ඔප්පු කිරීමට අබදුල් මුත්තලිබ් සැරසූ විට “මෙය මිනිසාගේ පාරම්පරික කාර්‍යයක් නොවන”  බව පවසමින් එය වළක්වාලීමට මිනිස්සු ඉදිරිපත්වූහ. පසුව ඔවුහූ ඒ සදහා වන්දියක් වශයෙන් අබදුල්ලාහ් හා ඔටුවන් දස දෙනා අතර කුසපත් ඇදී (තීරණය කිරී) මටද, එහිදී අබ්දුල්ලාහ්ගේ නම ඇදෙන්නේනම‘, ඒ සදහා ඔටුවන්ගේ සංඛ්‍යාව වැඩි කිරීමටද එකගවූහ. ඒ අනුව ඔවුන් කුසපත් ඇදුඟ. දස වතාවක්ම අබදුල්ලාහ්ගේ නමම ඇන්නේය. පසුව ඒ අනුව ඔවුන් ඔටුවන් සීයයක් කපා බිලි  දුන්හ.

ආමිනාගේ ගැබි කාලය සම්පූර්ණවීමෙන් ඇයට ප්‍රසූත වෙද නාව ආරම්භ විය. නමුත් ප්‍රසූත වේලාවන්හි අන් ස්ත්‍රීන් ලබන දැඩී වේදනාව හෝ අසීරුතාවය ආමිනාට නොහැගීය. ක්‍රිස්තු වර්ෂ 570 රබීඋල් අව්වල් මස 12 වැනි සදුදා දින ඳජ්ර් උදාවීමත් සමගම ආමිනා තම දරුවාව ප්‍රසූත කළාය. මෙම වකවානුව “ආමුල් ෆීල්” (ඇත් වසර) යනුවෙන් හැදින්විය.

ඇත් සටන

අබ්රහා, අබීසීනියා රාජ්‍යයේ රජතුමාවූ නජ්ජාෂිගේ යෙමන් ප්‍රන්ත නියෝජිතයාය. අරාබිවරුන් හජ් කර්තව්‍යය සදහා කා:බාව කරා යාම දුටු ඔහු, “සන්ආ” ප්‍රදේශයේ විශාල කෝවිලක් (පල්ලියක්) ඉදිකර, අරාබිවරුන් හජ් කර්තව්‍යය සදහා මෙම කෝවිල කරා හැරවීමට අදහස් කළේය. මෙය දැනගත් අරාබි ගෝත්‍රයක්වූ “බණූ කිනානා” ගෝත්‍රයේ කෙනෙක් එක් දින රාත්‍රීයක් එම පල්ලියතුලට ඇතුඵවී මලමූත්‍රා කර එය අපිරිසිදු කළේය. මෙය ආරංචිවූ අබ්රහා දැඩී කෝපයට පත්වී කා:බාව විනාශ කිරීම සදහා වීරයන් 60,000 කින් සමන්චිත සේනාවක් සමග පිටත්විය. ඔහු තමා සදහා ලොකුම ඇතෙක් තෝරා ගත්තේය. එම සේනාවේ ඇතුන් නව දෙනෙක් සිටීයහ. ඔහු සේනාව සමග මක්කාවට ආසන්නව ගොස් මක්කා නගරයට පිවිසීමට සූදානම් වූහ. නමුත්, ඇතුන් කා:බා දෙස බලා ගමන් නොකර දණ ගසන්නට විය. ඇතුන් අන් දෙසට හැරවූ සැම විටම පෙරළා දුවන්නටද, කා:බා දෙසට හැරවූවිට දණ ගසන්නටද පටන් ගත්හ.

ඔවුන් මෙසේ සිටින අවස්ථාවේ අල්ලාහ් අබාබීල් නමැති පක‍ෂියන් යැව්වේය. ඒවා ඔවුන් මත පිළිස්සු ගල් දමන්නට පටන් ගත්හ. එමගින් අල්ලාහ් ඔවුන් අනුභවකළ පිදුරු ආකාර යට පත්කළේය. සෑම පක‍ෂියක්ම ගල් තුනක් බැගින් රැගෙන ආහ. කොණ්ඩ කඩල සේ ගලක් හොටයෙන්ද, ගල් දෙකක් දෙපාවෙන්ද තිබින. පුද්ගලයෙක් මත ගලක් වැටෙන්නේද, ඔහු ගේ අවයන් කෑලි කොට විනාශවන්නට විය. ඔවුන් පලා යාමට පිටත්වී මාර්ගයෙහි වැටෙන්නටද විය. අබ්රහා රෝගයට පත්වී ඔහුගේ ඇගිලිද වැටෙන්නට විය. මෙනිසා ඔහු අසරණවී කුරුළු පැටියෙකු සේ සන්ආවට පැමිණ එහි මරණයට පත්විය. කුරෙෂි වරුන් ගෝත්‍ර වශයෙන් වෙන්වී සේනාවට බියෙන් තමන්ගේ ආරක‍ෂාව සදහා කදුවලට නැග සිටීහ. සේනාවට සිදුවූ දේ දුටූ ඔවුහූ වහාම ආරක‍ෂාවෙන් තම නිවෙස් කරා පැමිණීහ. නබි (සල්) තුමා උපන් ලැබීමට දින පනහකට (50) පෙර මෙම සිද්ධිය සිදුවින.

අරාබිවරුන් තම දරුවන්ගේ ශක්තිමත් ශරීර වර්ධනය සදහා ඔවුන්ට තන කිරි දීමට ගැමි වැසියන්ගෙන් ඉල්ලා සිටීම සිරිතක් ලෙස පැවැත්වින. නබි මුහම්මද් (සල්) තුමා ඉපදු මෙම සමයේ බණූ සඅද් ගෝත්‍රයේ පිරිසක් මෙම කාර්‍යය සදහා මක්කාවට පැමිණීහ. ඔවුන්ගෙන් ස්ත්‍රීන් මේ සදහා නිවෙස් සොයමින් සිටීහ. නබි මුහම්මද් (සල්) තුමාගේ අනාථකම හා දිළිදුකම නිසා ඔවුහු සැම දෙනා එතුමාව (කිරි දීම සදහා) ප්‍රතික්ෂේප කළහ. ඔවුන් අතර සිටී හලීමතුස් ස:දියියා යන කාන්තාවද අන් කතුන් සේ නබිතුමාව ප්‍රතික්ශේප කළාය. නමුත් නිවෙස් ගානක් ඇවිදද තම ජීවිතයේ මුහුණ පාන අසීරුතාවය හා දුෂ්කරතාවය, විශේෂ යෙන් එම සාගත වසරේ ඇතිවූ දුෂ්කරතාවය එම (තනකිරි දීමේ) කුලියෙන් පහසුකර ගැනීම සදහා තමා සමග ගෙන යාමට දරු වෙක් ඇයට නොලැබීය. එනිසා අඩු කුලියට හෝ එම අනාථ දරුවා භාරගැනීම සදහා හලීමා නැවත ආමිනාගේ නිවෙස කරා ගියේය.

හලීමා මක්කාවට තම සැමියා සමග සෙමින් ගමන් කරන අසරණ කෙට්ටු කොටඵවෙක් මත පැමිණියේය. ආපසු යන අවස්ථාවේ නබිතුමා තම ඔඩක්කුවේ තබාගෙන ගියේය. සෙමින් ගමන් කරමින් සිටී කොටඵවා වේගයෙන් ගමන්කර අන් සියලු වාහනයන් පසුකර යන්නට විය. යන මගෙහි (රොත්තපිටින් ) ගිය වාහන හිමියන් මේ ගැන ඉමහත් පුදුමයට පත්වූහ. තවද, හලීමා, තම තනයේ කිරි අල්පවත් නොඑරීම නිසා තම දරුවන් අධික කුස ගින්නෙන් සැමදා අඩමින් සිටී නමුත් නබි (සල්) තුමාට කිරි පොවු පසු තම තනයෙන් කිරි එරෙන්නට පටන් ගත්- බව පැවැසුවාය.

තවද, “මෙම දරුවාට කිරි දීමේ විශේෂ භාග්‍ය ලැබීමෙන් බණූ සඅද් ගෝත්‍රයේ වියලී තිබින තමාගේ ඉඩම හා සිව්පාවන් සරුවත්වූ බවද තමාගේ දිළිදුකම් හා අසරණකම් සියල්ල පොහොසත් වන පරිද වෙනස්වූ බවද” ඇය පැවැසුවාය. නබි තුමා හලීමාගේ රැකවරණයේ වසර දෙකක් ගත කළාය. ඇයද නබිතුමාට විශේෂ සැළකිලි දැක්වුවාය. එතුමාගේ යම් කාර්ර්‍යයන් හා එතුමාට සිදුවන අසාමාන්‍ය දේ ගැන හලීමා ගැඹුරෙන් වටහා ගෙන සිටියේය. වසර දෙකකින් පසු හලීමා මක්කාවේ සිටින එතුමාගේ මව හා සීයා වෙත කැදවාගෙන ගියේය. නමුත් එතුමා ගේ භාග්‍යයෙන් තමාට සිදුවූ විශේෂ වෙනස්වීමයන් දුටු හලීමා, නබිතුමාව දෙවැනි වරටත් තමාගේ රැකවරණයේ තබාගැනීම සදහා ආමිනාගෙන් බලවත් ඉල්ලීමක් කළාය. ආමිනා එකගවිය. හලීමා ඉමහත් ප්‍රීතිය හා භාග්‍ය පිරිවරමින් යතීම් (අනාථ) දරුවා රැගෙන ආපසු බණූ සඅද් ගෝත්‍රයේ තම නිවස බලා පැමිණීය.

තරුණ විය

නබි මුහම්මද් (සල්) තුමාට වයස හතරක් ළගාවන සමයේ දිනක් එතුමා තම කිරි සහෝදරයා (හලීමාගේ   පුත්‍රයා) සමග කුඩාරමට නුදුරින් සෙල්ලම් කරමින් සිටින අවස්ථාවේ හලීමාගේ පුත්‍රයා දිව ආවේය. ඔහුගේ මුහුණේ ආවේශ සළකුණු තිබින. ඔහු තම මවගෙන් තම කුරෛෂ් සහෝදරයා (ට සිදුවූ දේ) බැලී මට පැමිණෙන මෙන් ඉල්ලා සිටියාය. හලීමා සිදුවූ දේ ගැන විමසීය. ඔහු “ඇත්තවශයෙන්ම සුදු ඇදුම් පැළද දෙන්නෙක් අප අතර සිටී ඔහුව අල්ලා බිමට තබා ඔහුගේ පපුව පැලීය..” යනුවෙන් පවසා එම සිද්ධිය සම්පූර්ණ කිරීමට පෙර හලීමා නබි තුමා කරා වේගයෙන් දිව ගියාය. එවිට එතුමා එම ස්ථානයේ නොසැලී සිටීමද, එතුමාගේ මුහුණ තද කහ පාට වීමද, එතුමා ගේ ශරීරයේ පාට වෙනස්වී තිබීමද දිටීය. ඇය එතුමාගෙන් සිදුවූ දේ ගැන විමසුවාය. එවිට එතුමා “නියත වශයෙන්ම සුදු ඇදුමෙන් සැරසූ දෙන්නෙක් මාව අල්ලා මාගේ පපුව පැලීය. පසු මාගේ හෘදය පිටට ගෙන එයින් කඵ පැහැති දෙයක් ඉවත් කර එය විසි කිරීමෙන් පසු හෘදය ශීතල ජලයෙන් සේදුහ. පසු එය ආපසු ශරීරයතුල තබා පපුව මත පිරිමැදීය. පසු මා සිටී තැන මා හැර ඔවුන් දෙදෙනා සැගවී ගියහ” යනුවෙන් පැවැසීය. හලීමා පපුවෙහි පැලූ ස්ථානය පිරිමදා බැලුවාය. නමුත් එහි කිසි යම් සළකුණක් ඇයට දක්නට නොලැබීය. පසු මුහම්මද් (සල්) තුමා රැගෙන තම කුඩාරමට පැමිණීයාය.

පසු දින උදාවීමෙන් පසු හලීමා  මුහම්මද් (සල්) තුමාද රැගෙන මක්කාවේ එතුමාගේ මව වෙත ගෙන ගියාය. දරුවා ගැන හලීමාට අධීක ඇල්මක් තිබියදීත්, බලාපොරොත්තුවක් නොවෙන වෙලාවේ  හලීමා ආපසු පැමිණීම ගැන ආමිනා මවිතයට පත්වූවාය. එයට හේතුව ආමිනා විමසුවාය. නැවත නැවත කිහිප වරක් විමසීමකින් පසු හලීමා පපුව පැලීමෙ  සිද්ධීය පැහැදිළි කළාය.

මදීනාවේ සිටින බණූ නජ්ජාර් ගෝත්‍රයේ තම මාමාවරුන් මුන ගැසීම සදහා ආමිනා තම යතීම්(අනාථ) දරුවාද රැගෙන පිටත්වූවාය. එහි කලක් ගතකර ආපසු පැමිණෙන අතරමගදී “අබ්වා” යන ස්ථානයේ ඇය අභාවයට පත්වී එහිදීම භූමදානය කරනලදී. මෙසේ නබිතුමාට තමාගේ හයවන වියේදී තම මවද අහිමවිය. පසු එතුමා තම සීයාවූ අබදුල් මුත්තලිබ්ගේ රැකවරණ යට පත්විය. ඔහු එතුමාට අධික වගකීමෙන් රැකවරණයදී ආදරය කර රැකගෙන සිටියේය.

එතුමාට වයස හයක් සම්පූර්ණවන විට අබ්දුල් මුත්තලිබ්ද අභාවයට පත්විය. පසු දරුවන් වැඩියෙන් සිටින හා අඩු ආර්ථික යෙන් පසුවන එතුමාගේ ලොක` තාත්තාවූ අබූ තාලිබ් එතුමාට රැකවරණය දුන්නේය. ඔහුද, ඔහුගේ බිරිදද තම දරුවෙකු ලෙස සැළකීහ. යතීම්  නබිතුමා තමා ලොකු වියට පත්වන තෙක් ලොකු තාත්තාගේ රැකවරණයේ පසුවේය. මෙම සමයේ නබි තුමාගේ ආරම්භක ජීවිතය පටන් ගත්තේය. එතුමා සත්‍යතාවය හා නම්බුව යන ගුණාංගයෙන් හැසිරීමෙන් එතුමා එම සංඥා නාමයෙන් හැදුණන්නට විය. අමීන් (නම්බුකාරයා) පැමිණෙනවා යනුවෙන් පවසන්නේද එය නබිතුමා පැමිණීම තහවුරු වීමකි.

එතුමා යොවනයක්වී වැඩිවියට පත්වීමත් සමග තම ජීවිත හා ආර්ථික කටයුතු සදහා පෞද්ගලිකව ක්‍රියාකිරීමට අදහස් කළේය. තම කාර්යයන් හා ඉපයීමෙ ගමන තමා විසින්ම පටන් ගත්තේය. එනිසා එතුමා සමහර  කුරෛෂිවරුවන්ගේ බැටඵවන් කුලියට මේච්චල් කරන්නටවිය.

නබිතුමා (ෂාම්) සිරියා දේශය කරා ගමන් කරන වෙළද කණ්ඩායමක් සමග ගමන් කළේය. එම ව්‍යාපාරයේ වැඩී කොට සක් වූයේ කුවෛලිද්ගේ දියණියවූ කදීජාගේය. ඇය ධනවත් ස්ත්‍රීයෙකි. මෙම වෙළද ගමනේ කදීජාගේ භාණ්ඩ සදහා භාර කාරයා ලෙස ඇයගේ වහළෙක්වූ මෛසරා සිටියේය.

නබිතුමාගේ භාග්‍යයෙන් හා නම්බු කමින් මින් පෙරට වඩා කදීජාගේ වෙළදාමෙහි අධික ලාභයන් ලැඛෙන්නට විය. මෙසේ ලාභ අධිකවීමේ හේතුව පිළිබදව කදීජා තම වහළාවන මෛසරාගෙන් විමසීය. එවිට මෛසරා  “අබ්දුල්ලාහ්ගේ පුත්‍රයා මුහම්මද් බින් අබ්දුල්ලාහ් වෙළද කටයුතුවල යෙදී සිටියේය. ඔහු කරා අධික මිනිසුන් (සෙනග) පැමිණීහ. මෙම අධික ලාභය කිසියම් අපරාධයකින් තොරව ලැබින” යනුවෙන් කීය. මෛසරා කිව දේ කදීජා සාවදානයෙන් අසාගෙත සිටියාය. ඇය මීට පෙරද මුහම්මද් බින් අබ්දුල්ලාහ් ගැන යම් කරුණූ දැන සිටියාය. එබැවින් ඇයට එතුමා පිළිබදව තද ඇල්මක් ඇතිවිය.

කදීජා මීට පෙර විවාහවී ඇයගේ සැමියා අන්ත්‍රාවූ කාන්තා වකි. එනිසා මුහම්මද් (සල්) තුමා සමග විවාහවී නව ජීවිතයෙහි පිවිසීමට ඇය අදහස් කළාය. මේ ගැන එතුමාගේ කැමැත්ත ලබාගැනීම සදහා තමාගේ ඥාති කාන්තාවක් එතුමා වෙත යැවු වාය. එවිට එතුමා විසිපස් වියට පත්ව සිටියේය. එම කාන්තාව කදීජා විවාහ කිරීම සදහා එතුමාගේ කැමැත්ත පැතුවාය. එයට එතුමා එකගවිය. එනිසා විවාහය සිදුවිය. ඔවුන් දෙන්නා භාග්‍ය වන්තයන් වූහ. නබි මුහම්මද් (සල්) තුමා කදීජාගේ දේපළ පිළි බද කාර්යයන් පාලනය කරන්නට විය. මේසදහා තම ශක්තිය හා අවධානය යොමු කළේය. කදීජා අඛණ්ඩව ගැබ්වී දරුවන් ප්‍රසූත කළාය. ඇයට සෛනබ් , රුකයියා, උම්මු කුල්සූම් හා ෆාතිමා යන ගැහැනු දරුවන්ද, කාසිම් හා අබ්දුල්ලාහ් යන පිරිමි දරුවන්ද සිටීහ. පිරිමි දරුවන් කුඩා අවදියේ අන්ත්‍රාවූහ.

නබිත්වයට පත්වීම

නබි මුහම්මද් නබි තුමාට වයස හතලිහ (40) ලගාවන අවධියේ මක්කාවට සමීපයෙන් පිහිටා ඇති හිරා නම්වූ කදු ගුහාවේ තනියමින් හා අසමානයෙන් සිටීමටද එහි රෑ හා දහවල් කාලය ගතකිරීමටද විය. එතුමා හතලිස්වන වියට පත්වූ සමයේ රමලාන් මාසයේ විසි එක්වන (21) දින රාත්‍රී  කාලයේ හිරා ගුහාවේ එතුමා සිටී අවස්ථාවේ  දේවදූත ජිබ්රීල් තුමා පැමිණ “පාරායනා කරන්නයනුවෙන් පැවැසීය. එතුමා “මා පාරායනා කිරීමට නොදනිමි” යනුවෙන් කීය. මෙසේ ජිබ්රීල් තුමා දෙවැනි හා තෙවැනි වතාවන්ද පාරායනා කරන මෙන් පැවැසීය. තෙවැනි වතාවේදී එතුමා නබි තුමාට…

            (سورة العلق)

اقرَأ بِاسمِ رَبِّكَ الَّذى خَلَقَ ﴿١﴾

 خَلَقَ الإِنسٰنَ مِن عَلَقٍ ﴿٢﴾

 اقرَأ وَرَبُّكَ الأَكرَمُ ﴿٣﴾

 الَّذى عَلَّمَ بِالقَلَمِ ﴿٤﴾

 عَلَّمَ الإِنسٰنَ ما لَم يَعلَم ﴿٥﴾

“සියලු දේ මැවූ ඔබ දෙවියාගේ නාමයෙන් පාරායනා කරනු, ඔහු අලක් යන ස්ථාවරයේ සිට මිනිසා මැව්වේය. පාරායනා කරනු, ඔබගේ දෙවියා මහත් ධානවන්තයෙකි. ඔහු පෑනය මගින් මිනිසාට නොදන්නා සැමදේ ඉගෙන්නුවෙzය.” (96:1-5) යනුවෙන් (පාරායනා කරන මෙන්) පැවැසීය. පසු එතුමා එතැන් සිට ආපසු පිටත්ව ගියේය. මුහම්මද් (සල්) තුමාට එහි රැදී සිටීමට නොහැකිවිය. එනිසා වැවුලන සිතින් තම නිවෙසට හැරී කදීජා වෙතට පැමිණ “මාව පොරවන්න, මාව පොරවන්න” යනුවෙන් පැවසීය. බිය යන තෙක් එත`මාව පොරවා තැබුවෙzය. එතුමා තමාට සිදුවූ දේ ගැන කදීජාට පැහැදිළිකර, තමා තම ජීවිතය ගැනද බියවන බව පැවසීය. එවිට කදීජා “එසේ නොව, අල්ලාහ් මත දිවුරා කියමි, අල්ලාහ් ඔබතුමාට කිසි දිනක නින්දා නොකරන්නේය. නියත වශයෙන්ම ඔබතුමා ඥාතීන් සමග එක්ව සිටින්නේය අසීරුතාවයන් ඉවසන්නේය. නැති බැරි අයට උපයා දෙන්නේය. අමුත්තන් සළකන්නේය. යථාර්තයෙන් දුෂ් කරතාවයට ලක්වූවන්ට උපකාර කරන්නේය”.

දින කීපයකින් පසු එතුමා ඇදහීම අඛණ්ඩව කරගෙන යාම සදහා හා රමලාන් මාසයේ ඉතිරි දිනයන් සම්පූර්ණ කිරීම සදහා හිරා ගුහාව කරා නැවත ගියේය. එම මාසය අවසන්වූ විට මක්කාව යාම සදහා හිරාවේ සිට බැසීය. “බතනුල් වාදී” නමැති ස්ථානය ලගාවූ විට දේවදුත ජිබ්රීල් තුමා අහසය හා පොළොව අතර සිංහාසනයක මත අසුන් ගනිමින් නබිතුමා වෙත පැමිණීය. පසු පහත සදහන් අල්ලාහ්ගේ වැකිය පහළ වීය.

﴾يٰأَيُّهَا المُدَّثِّرُ ﴿١﴾ قُم فَأَنذِر ﴿٢﴾ وَرَبَّكَ فَكَبِّر ﴿٣﴾ وَثِيابَكَ فَطَهِّر ﴿٤﴾ وَالرُّجزَ فَاهجُر ﴿1-5:سورة المدّثر

(පොරෝනයකින්) පොරවමින් සිටින්නානෙණී, ඔබ නැගිට මිනිසුන්ට අවවාද කරනු. තවද ඔබ දෙවියාව ආඩම්බර කරනු. තවද ඔබ ඇදුම් පැළදුම් පවිත්‍රව තබා ගනු. තවද අපවිත්‍රකම පිළිකුල් කරනු. (74:1-5) පසුව අඛණ්ඩව අල්ලාහ්ගේ වහී (පණිවුඩය) පහළවීය.

 මුහම්මද් නබි තුමා, තම කැදවීම ආරම්භ කළ විගස එම විශ්වාසනීය කැදවීම එතුමාගේ  ශ්‍රෂ්ඨවූ බිරිද පිළිගත් අතර, ඇය අල්ලාහ් තආලාගේ ඒකත්වය හා තම ගෞරවණීය සැමියාගේ නබිත්වය සදහා සාක්ෂි දැරීය. ඇය ප්‍රථමයෙන් ඉස්ලාමය වැළදගත් තැනැත්තිය වූවාය. තම මව හා සීයාගෙන් පසු තමාට රැකවරණය දී තමාව ඇතිකළ ලොකු තාත්තා අබූ තාලිබ්ට ප්‍රති උපකාරයක් කිරීම සදහා නබිතුමා ඔහුගේ පුත්‍ර යෙක්වූ අලී තමා වෙත රදවා ගෙන තම රැකවරණයේ ඇතිකිරී මටත්, ඔහු වෙනුවෙන් වියදම් කරන්නටත් විය. මෙම සමයේ අලීද සිත් පැහැදිළිවී විශ්වාස කළේය. පසු කදීජාගේ වහළෙක් වූ සෙයිද් බින් හාරිදාද ඔවුන් සේ විශ්වාස කළේය. නබි (සල්) තුමා තම හිත මිත්‍රයාවූ අබූබක්ර් (රලි) තුමාට මේගැන දැන් විය. ඔහු කිසිදු  කලබලයෙකින් තොරව විශ්වාස කර සත්‍ය කළේය.

කැදවීමේ කාර්යය රහසිගතව පැවැතීය. රහසිගතව යනු වෙන් හැදින්වන්නේ නබිතුමාගේ මිත්‍රයන්, එතුමා පිළිපදින්නන් හා එතුමගේ කැදවීමෙන් ඉස්ලාමය වැළදගන්නන් රහසිගතව රැස්වන ස්ථානයේ කැදවීමකි. නියත වශයෙන්ම අධික පිරිස් එතුමාව විශ්වාස කළහ. නමුත්, ඔවුහූ තම ඉස්ලාමය ගැන බිය වන්නට වූහ. මක්නිසාදයත්, ඔවුන්ගෙන් කෙනෙකුගේ කාර්ය  ප්‍රසිද්ධ වෙන්නේද ඔහු ඉස්ලාමයෙන් පිටමන් කිරීම සදහා කුරේෂ්   කාෆීර්වරුන්ගේ විවිධාකාර වෙදනාවන්ට මූහුණ දීමට සිදුවිය හැකි නිසාය.

ප්‍රසිද්ධ කැදවිම

මුහම්මද් නබි තුමා වසර තුනක කාලයක් පෞද්ගලික කැදවීමෙහි යෙදීමෙන් පසු අල්ලාහ්

سورة الحجر:94)   فَاصدَع بِما تُؤمَرُ وَأَعرِض عَنِ المُشرِكينَ)

“එබැවිනින් ඔබට අණකර ඇති දේ ඔවුන්ට්ට ප්‍රසිදිද්ඩියෙන් පවසනු. (වැදුම්  පිදුම්හි) හවුල් කරන්නන් ප්‍රතිකික්ෂේප කරනු.” (15:94) යන වැකිය පහළ කළේය.

දිනක්  මුහම්මද් නබි තුමා සෆා කදුවේ සිට කුරෙෂ් වරුන් කැදවීය. එහි විශාල පිරිසක් රැස්වූහ. ඔවුන් අතර අල්ලාහ්ට හා ඔහුගේ දුතයාවූ නබිතුමාට කුරෙෂිවරුන්ගෙන් තද විරෝදියාවූ තම ලොකු තාත්තා අබූ ජහ්ල්ද පැමිණ සිටී යේය. රැස්ව සිටින කුරෙෂිවරුන් අමතා නබිතුමා “මෙම කන්දට පිටු පස ඔබලා විනාශ කිරීමේ අපේක්ෂාවෙන් විරෝධීන් රැදී සිටින බව මා පවසන්නේනම් එය ඔබලා පිළිගන්නේද?” යනු වෙන් ඔවුන්ගෙන් ඇසීය. ඔවුහූ “අප ඔබගෙන් සත්‍යතාවය හා විශ්වාසය හැර අන්කිසි දෙයක් නොදිටින්නෙමු”. යනුවෙන් කීහ. පසුව නබිතුමා “ඔබලාට දැඩී වේදනාවන් ඇති බව මා අවවාද කරමි. යනුවෙන් පවසා ඔවුන් අතර ඇති පිළිම් වැදුම අතහැර (වැදුම් පිදුම් සදහා) අල්ලාහ් තආලා කරා කැදවීමට ආරම්භ කළේය. ජනතාව අතර සිටී අබූ ලහබ්  වහාම නැගිට “ඔබට විනාශය ඇතිවේවා. මේ සදහාද අපිව රැස්කළේ? යනුවෙන් පැවැසීය”. එවිට අල්ලාහ් තආලා මසද් නමැති පහත සදහන් (කුරාන්) පරිච්ජේදය පහළ කළේය.

(1-5:)سورة المسد
تَبَّت يَدا أَبى لَهَبٍ وَتَبَّ ﴿١﴾

ما أَغنىٰ عَنهُ مالُهُ وَما كَسَبَ ﴿٢﴾

سَيَصلىٰ نارًا ذاتَ لَهَبٍ ﴿٣﴾

وَامرَأَتُهُ حَمّالَةَ الحَطَبِ ﴿٤﴾

فى جيدِها حَبلٌ مِن مَسَدٍ ﴿٥﴾

අබූලහබ්ගේ දෑත් විනිනාශ වේවා. ඔහුද විනිනාශ වේවා. ඔහුගේ දේපල හා ඔහු ඉපැයූ දේද ඔහුට පල නොවීය. ඔහු සීග්‍රයෙන් දැල්වෙන ගිනින්නෙහි පිවිසේ. තවද දර උසුලන ඔහුගේ බිරිදද ගින්නෙහි පිවිසේ. ඇයගේ ඛෙල්ලහි  ඇඹරුණු ඉදි ලණු තමා (තිබේ). (එයින් එයද විනිනාශයට පත්වේ.) (111:1-5)

නබිතුමා කැදවීමේ කටයුතුහි නිරතවී සිටී අතර, මිනිසුන් රැස්වන ස්ථානවල එය ප්‍රසිද්ධ කිරීමටද ඔවුන් ඉස්ලාම් කරා කැදවීමටද පටන් ගත්තේය. කා:බාවහි එතුමා නැමදුම ඉටු කළේය. මුස්ලිම්වරුන්ට කාෆීර්වරුන්ගේ හිරිහැරය අධිකවිය. යාසීර්,(ඔහුගේ බිරිද) සුමෛයියා හා ඔවුන්ගේ පුත්‍රයා අම්මාර් යන්නන්ට සිදුවු දේ නිදසුනකි. ඔහුගේ දෙමාපියන් ෂහීද්වරුන් (පරිත්‍යාග ශීලීන්) සේ දිවි පිදුහ. සුමෛයියා ඉස්ලාම් වෙනු වෙන් ප්‍රථමයෙන් දිවි පිදු කාන්තාවකි. මෙය සිදුවියේ ඉස්ලාමය වැළදගත් හේතුව නිසාය. තවද, බිලාල් බින් රිබාහ් අල් හබෂී (රලි) ද උමයියා බින් ගලෆ්  හා අබූජහ්ල් යන අයගේ වේද නාවට ලක්වීය.

බිලාල් (රලි) අබූබක්ර් (රලි) තුමා මාර්ගයෙන් ඉස්ලාම් ධර්මය වැළද ගත්තේය. ඔහුගේ හාම්පුතාවූ උමයියා බින් ගලෆ් මේ බව දැනගත් විගස ඉස්ලාම් ධර්මය අත හැරීම සදහා විවිධ ආකාරයෙන් වේදනාවට ලක් කළේය. නමුත් බිලාල් (රලි) ඔහුගේ ඉල්ලීම ප්‍රතික්ෂේප කොට ඉස්ලාමය ස්ථීරව වැළද ගත් තේය. උමයියා ඔහුව අල්ලා දම්වැලින් බැද, මක්කා වට පිට ගෙනවිත් දැඩී උෂ්ණයෙන් යුත් වැලි (ගොඩ) මත තබා, ඔහුගේ පපුව මත ලොකු ගලක් තබා ඔහුද ඔහුගේ යහලුවන්ද කෘර ලෙස කසයෙන් පහර දුන්හ. නමුත් බිලාල් අහද් අහද් (අල්ලාහ් කෙනෙකි, අල්ලාහ් කෙනෙකි) මෙන් පවසමින් සිටියේය. මෙම අවස්ථාවේ  අබූබක්ර් (රලි) තුමා එතැනින් පසුකර යන්නට විය. එබැවින් අබූබක්ර් උමයියාගෙන් ඔහුව මිළදී ගෙන අල්ලාහ්ගේ මාර්ගයෙහි නිදහස් කළේය.

මෙවැනි අපරාධ සිදුවීම් වැළක්වීමේ උපායක් වශයෙන් නබි තුමා ඔවුන්ගේ ඉස්ලාමය ප්‍රසිද්ධ කිරීම තහනම් කළාය. ඔවුන් රහස්ව රැස්කළේ මෙනිසාය. මක්නිසාදයත්, ඔවුන් ප්‍රසිද්ධව රැස්කළේද, මුෂ්රික්වරුන් ඔවුන් යහමග යාම හා ධර්මය ඉගෙනගැනීම වළක්වෙති යන්නෙහි කිසිදු සැකයක් නොමැත. යම් විට මෙය දෙපිරිස් අතර ගැටුම්ද ඇති කළ හැක. මෙම ගැටුම් මුස්ලිම් වරුන්ගේ සුඵ ප්‍රමාණය හා ශක්තිය නිසා ඔවුන්ට විනාශයක් ගෙනදිය හැක. එනිසා සැගවී කිරීම උපායයෙකි. නබි (සල්) තුමා කුරේෂ් කාෆිර්වරුන්ගේ හිරිහැරයන් ඉවසා ගෙන මුෂ්රික්වරුන් අතර කැදවීමේ හා ඇදහීමේ කාර්ය  ප්‍රසිද්ධියෙන් කළාය.

අබීසීනියාවට හිජිරත් යාම

තම ඉස්ලාමය එළිකරන මුස්ලිම්වරුන්ට විශේෂයෙන්, ඔවුන් ගෙන් අසරණයන්ට මුෂ්රික්වරුන් නොකඩවා හිරිහැර කරමින් සිටියදී, අබීසීනියාවේ නජ්ජාෂි රජතුමා වෙත ඔහුගේ රැකවරණය පතා පලා යන ලෙස නබි මුහම්මද්(සල්)තුමා තම අනුගාමික යන්ගෙන් ඉල්ලා සිටියේය. මුස්ලිම් වරුන්ගෙන් වැඩී පිරිසක් තමන්ට හා තම පවුලේ අයට කුරෛෂි වරුන් ගැන (හිරිහැර කරේදැයි) බියට පත්ව සිටීහ. මෙය නබිත්වයේ පස්වැනි වසරේ දීය. එනිසා මුස්ලිම්වරුන් 70 දෙනෙක් පමණ තම පවුල් සමග පලා යාමට පිටත්වූහ. ඔවුන් අතර උස්මාන් බින් අෆ්වාන් (රලි) ද ඔහුගේ බිරිදවන නබිතුමාගේ දියණියවූ රුකයියාද සිටියහ. මුස්ලිම්වරුන් අබීසීනියාවේ නැවතීම වළක් වාලීමට කුරෛෂි වරුන් කුමන්ත්‍රණය කළහ.

කුරෛෂිවරුන් අබීසීනියාවේ රජතුමාට(නජ්ජාෂි) තෑගිබෝග යවමින් පලාගිය මෙම අය තමන් වෙතට භාරදෙන මෙන් ඉල්ලීමක් කළ අතර, මොවුන් ඊසා නබිතුමාට හා එතුමාගේ මවට බැණ දොස් පවරන බවද රජතුමාට දැනුම් දුන්හ. මේ ගැන නජ්ජාෂි ඔවුන්ගෙන් විමසීය, ඔවුහු ඉස්ලාම් ධර්මය ඊසා නබිතුමා ගැන පවසන කරුණු හා සත්‍යය ඔහුට පැහැදිළි කළහ. එහෙයින් ඔහු ඔවුන් ආරක්ෂා කළේය. ඔවුන් කුරෛෂිවරුන්ට භාරදීම ප්‍රතික්ෂේප කළේය.

මෙම වසරේ දිනක් නබිතුමා කා:බා (හරම් ෂරීෆ්) වෙත ගියේය. එහි අධික කුරෛෂිවරුන් රැස්ව සිටීහ. නබිතුමා ඔවුන් අතර සිට, බලාපොරොත්තු නොවන පරිදී (سورة النج) සූරා නුජ්ම් යන පරිච්ඡේදය පාරායනා කිරීමට පටන් ගත්තේය. මෙම කාෆිර්වරුන් මින් පෙර අල්ලාහ්ගේ වැකියන් නොඅසා සිටීහ. කුමක්නිසාදයත්, ඔවුන් නබි මුහම්මද් (සල්) තුමාගෙන් කිසිවෙක් කණ්දී නොඇසීමට ඔවුහු අතර ගිවිසගෙන සිටීහ. නමුත් මෙම කුරාන් පරිච්ඡේදය පාරායනා කළවිට ආකර්ශණීය මෙම දේව වැකියන්ට ඔවුන්ගේ කණ් යොමුවිය. ඔවුන් සැම දෙනා තම නෙත් යොමා එය සවන්දීමට වූහ. ඔවුන්ගේ සිතෙහි එය හැර අන්කිසි දෙයක් නොහැගීය. මුහම්මද් (සල්) තුමා {فَاسجُدوا لِلَّهِ وَاعبُدوا}’අල්ලාහ්ට සුජූදු (හිස නැමීම්)කරන්න. ඔහුටම වැදුම් පිදුම් කරන්න.'(53:62) යන වැකිය තෙක් පාරායනා කර හිස නැමී සුජූදු කළේය. ඔවුන් කිසි කෙනෙකුට සිත් මෙල්ල නොවී ඔවුන්ද සුජූදු කරන්නට වූහ. මෙහි සහභාගි නොවූ මුෂ්රික්වරුන් සැම මාර්ගයෙන්ම සුජූදු කළ අයට දෝශා රෝපනය කළහ. මෙම අවස්ථාවේ ඔවුන් නබිතුමා ගැන අසත්‍ය යන් කතා කළහ. ඔවුන් නබිතුමා තමන්ගේ පිළිමයන් ප්‍රශංසා කළ බවද එම පිළිමයන්ගේ නිර්දේශයන් පිළිගැනෙන බව එතුමා පාවැසූ බවද කීහ. ඔවුහු, සුජූදු කළ අය එයින් වළක්වා ලීම සදහා මෙසේ දෝශාරෝපනය කළහ.

උමර්(රලි) ඉස්ලාමය වැළද ගැනීම

උමර් බින් කත්තාබ් (රලි) තුමා ඉස්ලාම් ධර්මය වැළද ගැනීම මුස්ලිම්වරුන්ට උපකාරයක් ලෙස පැවැතිය. නබි මුහම්මද් (සල්) තුමා ඔහුට ෆාරූක් යනුවෙන් නම් කළේය. කුමක්නිසාදයත්, අල්ලාහ් තආලා ඔහු විසින් සත්‍යය හා අසත්‍යය වෙන් කළේය. ඉස්ලාම් ධර්මය වැළද දින කීපයෙන් පසු දිනක් උමර් (රලි), නබිතුමාගෙන්, “නබිතුමණී, අපි සත්‍යයේ නොසිටින්නේද? “යනු වෙන් ඇසීය.එයට නබිතුමා “එසේ නොවේ අපි සත්‍යයයේම සිටින්නෙමු” යනුවෙන් පැවැසීය. “එසේනම් ඇයි අපි මෙය සගවා සිටින්නේ?” යනුවෙන් උමර් (රලි) නැවැත ඇසීය. මුහම්මද් (සල්)තුමා අර්කම් (රලි) ගේ නිවසේ තමා සමග සිටී මුස්ලිම්වරුන් ගෙන් හම්සා බින් අබ්දුල් මුත්තලිබ් යටතේ පිරිසක්ද, උමර් බින් කත්තාබ් යටතේ පිරිසක්ද වන පරිදී කොටස්කර, ඔවුන් සමග කැදවීම් මාර්ගයේ තම ශක්තිය උපුටා පෙන්නුම් කිරීම හා එම කැදවීම ප්‍රසිද්ධ කිරීම සදහා මක්කා මාර්ගයන් කරා පිටත්විය.

කැදවීමේ කටයුක්ත හෙළාදැකීමේ කාර්‍යයෙහි කුරෛෂිවරුන් විවිධ ක්‍රමයන් උපයෝගී කළහ.වේදනාවන්, අක්‍රමිකතාවන්, අපරාධයන් හා චාටු(ආශා) කථාවන් කළහ. නමුත්, මේ සියල්ල ඔවුන් ඉස්ලාම් ධර්මයේ නිරතවීමට හා මුස්ලිම් වරුන් අධිකවීමට හේතුවිය. මෙම අවස්ථාවේ ඔවුහූ නව ක්‍රියා මාර්ගයක් සදහා සැළසුම් කළහ. මුස්ලිම්වරුන් හා බණු හාෂිම් වරුන් සමග සම්බන්ධ තාවයන් සහමුලින්ම අත්හිටුවිය යුතුයි,මුස්ලිම්වරුන් සමග වෙළද කටයුතුවල යෙදීම,විවාහ කිරීම,උපකාර කිරීම හා ආශ්‍රය කිරීම යනාදියන් නොපැවැත්විය යුතුයි, යනුවෙන් පත්‍රයක ලියා එහි සැම දෙනාම අත්සන් කර එය කා:බා බිත්තියේ එල්ලා තැබූහ. මුස්ලිම්වරුන් මක්කාවෙන් පිටත්ව “ෂිඅබු අබූතාලිබ්” යන ප්‍රපාතය කරා යාමට සිදුවිය. එහිද මුස්ලිම්වරුන් දුෂ්කර වේදනාවන්ට ලක්වූහ. කුස ගින්නටද, අධික පීඩනයටද ඔවුන්ට මුහුණ පෑමට සිදුවිය. ඔවුන්ගෙන් ශක්තිවන්තයන් තම සම්පත්වලින් වියදම් කළහ. කදීජා (රලි) තමාගේ සම්පත් සියල්ල වියදම් කළාය. ඔවුන් අතර රෝග පැතිරීය. පිරිසක් මෙමගින් මැරුම් දකින තරමට පත්වූහ. නමුත් ඔවුන් ස්ථීරයෙන් හා ඉවසීමෙන් සිටීහ. ඔවුන්ගෙන් කිසියම් කෙනෙක් හෝ ආගම අතහැර නොගියහ. මෙසේම වසර තුනක් පීඩනයෙන් ගත තළහ.

පසු බණූ හාෂිම්වරුන් සමග කිට්ටුම නෑකම් පවත්වන කුරෛෂ්වරුන්ගෙන් වැදගත් පිරිසක් පත්‍රයෙහි කරුණු නිශ්ඵල කරලීමටද ඒ බව ජනතාවට දැනුම් දීමටද ඉදිරිපත්වූහ. එම පත්‍රය (කා:බා බිත්තියෙන් ගලවා) පිට ගෙනවිට එහි “බිස්මික (අ)ල්ලාහුම්ම”(‘අල්ලාහ්ගේ නාමයෙන් ආරම්භ කරමි’) යන සුළු කොටස හැර අන් සියල්ල වේයන් විසින් විනාශකර ඇති බව පෙණින. මෙම අවහිරයන් අවසන් වීමෙන් පසු මුස්ලිම්වරුන් හා බණූ හාෂිම්වරුන් මක්කාවට ආපසු පැමිණියහ. නමුත් කුරෛෂ්වරුන් මුස්ලිම්වරුන්ට විරුද්ධවීමේ ස්ථාවරයේ නිරතව සිටීහ.

ශෝක වසර

අබූතාලිබ්ගේ ශරීරය පුරාම රෝගය පැතිරෙන්නට විය. ඔහු ඇතිරිල්ලෙහි (ඇදෙහි) නිරතවන්නට විය. ඔහු මරණ (සක්රාත්) වෙදනාවට ලක්වී සිටී අතර, මිය යාමට පෙර ඔහු ‘ලාඉලාහ ඉල්ලල්ලාහ්'(වැදුම් පිදුම් කිරීමට සුදුස්සා අල්ලාහ් හැර අන් කිසිවෙකු නොමැත) යන වැකිය කීමේ අපේක්ෂාවෙන් නබි මුහම්මද්(සල්) තුමා ඔහුගේ සිරස අසලෙහි සිටියේය. නමුත්, ඔහු සමග සිටින ඔහුගේ අයහපත් මිත්‍රයන් හා ඔවුන්ගේ නායකයවූ අබූ ජහ්ල්ද එය වළක්වමින් හා ‘ඔබ පියානන්ගේ හා මුතුන් මිත්තන්ගේ ආගම අත නොඅරිනු’ යනුවෙන් ඔහුට පවසමින් සිටීහ. එනිසා ඔහු ෂිර්කයේම (අල්ලාහ්ට හවුල් කරන මගෙහි) අන්ත්‍රවිය. ඔහු ඉස්ලාම් ධර්මය නොවැළද මරණයට පත්වීම නබි මුහම්මද් (සල්) තුමාගේ ශෝකය දෙගුණයක් වීමට හේතුවිය. අබූතාලිබ් අන්ත්‍රවී මාස දෙකක් ළගාවන සමයේ නබිත`මාගේ බිරිදවූ කදීජා (රලි) තුමියද අන්ත්‍රවීය. මේ හේතුවෙන් නබිතුමා ඉමහත් ශෝකයට පත්විය. තම ලොකු පියාවූ අබූතාලිබ්ගේ හා තම බිරිදවූ කදීජා (රලි) තුමියගේ වියෝවෙන් පසු නබිතුමාට තම සමාජයෙන් හිරහැර හා පීඩා වන් අධිකවන්නට විය. (මෙම මරණ සිදුවීමෙන් නබි මුහම්මද් (සල්) තුමා අධික ශෝකයට පත් බැවින් මෙම වසර ආමුල් හුස්න් (ශෝක වසර) යනුවෙන් හැදින්විය).

තායිෆ් ගමන

මුස්ලිම්වරුන්ට කුරෛෂ්වරුන්ගේ හිරිහැරයන්, අක්‍රමිකතා වන්, අපරාධයන්, හා නින්දාවන් නොකඩවා සිදුවින. කුරෛෂ් වරුන් යහමගට යොමු කිරීම පිළිබදව නබිතුමා වෙහෙසට පත්ව සිටියේය. තායිෆ් වැසියන්ට අල්ලාහ් යහමග පෙන්විය හැක යන අදහසින් තායිෆ් ගැන නබිතුමා සිතන්නට විය. තායිෆ් කරා ගමන් කිරීම අපහසු කරුණෙකි. මක්නිසාදයත්, තායිෆ් නගරයට යන මග වටා විශාල කදු තිබීම නිසා එම මගෙහි ගමන් කිරීම දුෂ්කර කාර්‍යයෙකි. නමුත් අල්ලාහ්ගේ මාර්ගයෙහි සෑම පහසුවිය හැක. එනමුත් තායිෆ් වැසියන් එතුමා පහත් අන්දමින් නින්දාකර පලා එවූහ. ඔවුන් කුඩා ළමයින් උසිගැන්වූහ. ඔවුන් නබිතුමාගේ විලුඹ දෙකෙහිම රුධිරය එන තෙක් ගල් ගැසූහ.

එනිසා නබිතුමා මේ සියල්ල ඉවසාගෙන අධික ශෝකයට පත්වී මක්කාව කරා ආපසු පැමිණෙන්නට විය. මෙම අවස්ථාවේ දේවදූත ජිබ්රීල් (අලෛ) තුමා කදු සදහා නියමවූ මලක් (දේව දූත )වරයා සමග පැමිණ නබිතුමාව කැදවා ‘ඔබ කැමැති දේ අණ කිරීම සදහා අල්ලාහ් තආලා ඔබ වෙත කදු සදහා නියමවූ මලක්වරයා එවා ඇත’ යනුවෙන් පැවැසීය. එවිට කදු සදහා නියමවූ මලක්වරයා ‘මුහම්මද් තුමණී, ඔබ කැමැති වන්නේනම්, මක්කාව වටකර ඇති මෙම (මක්කාව පිරිවරා ඇති) කදු දෙක මගින් මා ඔවුන් විනාශ කරන්නමි’. යනුවෙන් නබිතුමාගෙන් ඇසීය. එවිට නබිතුමා ‘නමුත්, අල්ලාහ් තආලා ඔවුන් මගින් ෂිර්ක් (හවුල්) නොකර, එකම අල්ලාහ්ට වැදුම් පිදුම් කරන පරම්පරාවක් බිහි කිරීම මා අපේක්ෂා කරමි’ යනු වෙන් පැවැසීය.

මුෂ්රික්වරුන් නබිතුමාගෙන් ආශ්වර්‍යය ක්‍රියාවන් පෙන්වන මෙන් තර්ක කරමින් සිටියා පමණක් නොව, එය වරින්වරද අසන්නට වූහ. වරක් ඔවුන් චන්ද්‍රයාව දෙකට පළා පෙන්වන මෙන් ඉල්ලා සිටීහ. නබිතුමා මේ ගැන අල්ලාහ්ගෙන් ඇසීය. එවිට ඔවුන් චන්ද්‍රයා දෙකට පැළී තිබීම දිටීහ. කුරෛෂිවරුන් මෙම ආශ්වර්‍යය සිද්ධිය දීර්ඝ වේලාවන් දුටුවමින් සිටී නමුත් ඔවුන් විශ්වාස නොකළහ. එනමුත් ඔවුන් ‘මුහම්මද් අපට හූණියම් කළේය’. යනුවෙන් කීහ. එවිට පුද්ගලයෙක් ‘ඔහු ඔබලාට හූණියම් කළාට මිනිසුන් සැම දෙනාට හූණියම් කිරීමට ඔහුට ශක්තියක් නොමැත. එනිසා (වෙළද කටයුතුවෙහි පැමි ණෙන) මගීන්ගෙන් විමසා බලන්න. යනුවෙන් කීවේය. එවිට මගීන් පැමිණියහ. ඔවුන්ගෙන් මේ ගැන විමසූහ. ඔවුහූ ‘එසේ මයි. නියතවශයෙන්ම අපිද එය දුටුවෙමු’. යනුවෙන් පැවැසූහ. නමුත් කුරෛෂ්වරුන් (මෙය දැන සිටී අතර,) ඔවුන්ගේ කුෆ්ර් (ප්‍රතීක්ෂේප කිරීම) හි හිතුවත්කාරකමින් නිරතව සිටීහ. මෙම හද පැළීමේ සිද්ධිය මීට වඩා ඉමහත් ආශ්වර්‍‍යය සිද්ධියක් සදහා පසුබිමක්විය. එය අල් ඉස්රා හා අල් මි:රාජ් යන්නේය.

ඉස්රා හා මිඃරාජ්

නබි මුහම්මදු(සල්) තුමා තායිෆ් සිට ආපසු පැමිණීමෙන් පසු එහිදී එතුමාට සිදුවූ දේද, අබුතාලිබ් හා කදීජා(රලි) අන්ත්‍රවීමද, එයින් පසු සිදුවූ කරෛෂ්වරුන්ගේ දුෂ්කර හිරහැරයන්ද නබි තුමාගේ සිතෙහි අධික ශෝකයන් ඇති කළේය. එම අවස්ථාවේ නබිතුමාට අල්ලාහ් තආලාගේ සැනසුම ලැබෙන්නට විය.

නබිත්වයේ දසවන වසර රජබ් මස විසිහත්වන දින රාත්‍රියේ, නබි මුහම්මද්(සල්) තුමා නින්දෙහි පසුවෙමින් සිටියෙදී දේව දූත ජිබ්රීල් (අලෛ) තුමා ‘බුරාක්’ද රැගෙන නබිතුමා වෙත පැමිණීය. බුරාක් යනු අකුණක් සේ වේගයෙන් ගමන් කරන පිහාටු දෙකකින් යුත් අශ්වයාට සමාන සතෙකි. එය මත නබි (සල්) තුමා අසුන් කරවාගෙන පලස්තීනයේ පිහිටා ඇති ‘බයිතුල් මුකද්දස්’ නමැති දේවස්ථනය වෙත පැමිණේය. පසු එතැන් සිට එතුමා අහසට (මි:රාජ්හි)උස්සා ගෙන ගියේය. එහි එතුමා තම දෙවියාගේ මහා සාධකයන් (ආධාරයන්) දිටීය. අහසේදී පස්වේල නැමදුම් එතුමාට අනිවාර්යවිය. එම රාත්‍රීයේම නබි මුහම්මද් (සල්) තුමා පැහැදිළි සිතින් හා දැඩී ස්ථීරයෙන් මක්කාව කරා පැමිණීය.

පසු දින එළිවීමත් සමගම නබිතුමා කා:බාවට ගොස් තමාට සිදුවූ දේ ගැන මිනිසුන්ට පැහැදිළි කළේය. එවිට කාෆිර්වරුන් එතුමාව අසත්‍ය කිරීමටත් විහිළු කිරීමටත් පටන් ගත්හ. පසු එහි සිටී පිරිසක් එතුමාව අධෛර්‍‍යමත් කිරීම සදහා බයිතුල් මුකද්දිස් දේවස්ථානය ගැන තමන්ට වර්ණනා කරන මෙන් එතුමාගෙන් ඇසීය. නබිතුමා ඔවුන්ට ඒ ගැන ටිකටික වර්ණනා කරන්නට විය. මෙයින් මුෂ්රික්වරුන් සෑහීමට පත් නොවූහ. නමුත් ඔවුන් ‘අපිට වෙනත් සාධකයන් අවශ්‍යයයි’ යනුවෙන් කීහ. එබැවින් නබි මුහම්මද්(සල්) තුමා, මක්කා දිසාවෙන් සිට පැමිණෙන කණ්ඩායමක් අතර මගදී තමාට මුණ ගැසුනු බව පවසා ඔවුන්ගේ ලක්‍ෂණයන්ද ඔවුන් සතු ඔටුවන් ගේ සංඛ්‍යාවද ඔවුන් පැමිණ වේලාවද පැහැදිළි කළේය. නබි තුමා සත්‍ය පැවැසුවද කාෆිර්වරුන් එතුමාව ප්‍රතික්ෂේප කිරීමෙහිද, මුරණ්ඩු කිරීමෙහිද, සත්‍ය නොකිරීමෙහිද නිරතවී සිටීහ. මෙම (ඉස්රා) ගමන ගියදා උදේ දේව දූත ජිබ්රීල්(අලෛ) තුමා පැමිණ නබි මුහම්මද්(සල්) තුමාට පස්වේල සලාතය (නැමදුම) ඉටුකිරීමේ ක්‍රමය හා එහි වේලාවන් ගැන ඉගෙන්වීය. මින් පෙර සලාතය උදේ හා සවස රකඅත් දෙකක් බැගින් පමණක් තිබින.

කුරෛෂ්වරුන් සත්‍යයට විරුද්ධවීමෙහි නිරතවී සිටී සමයේ නබි මුහම්මද්(සල්) තුමා මක්කාවට පැමිණෙන මිනිසුන්ට කැදවීම් කිරීමේ කාර්‍‍යයෙහි යෙදී සිටියේය. එතුමා මිනිසුන්ට ගමනේදී හා ඔවුන් නැවැතී සිටින ස්ථානවලදී ඉස්ලාම් ධර්මය උපුටා පෙන්වා එය පැහැදිළි කරන්නට විය. එතුමාගේ ලොකු පියෙකු වන  ‘අබූ ලහබ්’ද නබිතුමා යන තැන් කරා ගොස් එතුමා ගැනද එතුමාගේ කැදවීම් ගැනද මිනිසුන්ට අවවාද කරමින් සිටියේය. වරක් එතුමා මදීනාවේ සිට පැමිණී පිරිසට කැදවීම් කළේය. ඔවුහූ එය සාවදානයෙන් අසා සිට එතුමා පිළිගැනීමටත් එතුමා විශ්වාස කිරීමටත් එකගවූහ. මදීනා වැසියන් ඉතා සමීපයෙන් නබි වරයෙකු පැමිණෙන බව යහූදි (යුදෙව්) වරුන්ගෙන් දැන සිටීහ. එනිසා නබිතුමා ඔවුන්ට කැදවීම් කළ විගස එම නබිතුමා මෙතිමා බව හදුනා ගෙන ඉස්ලාමය වැළද ගැනීමට කඩිනම් වූහ. ඔවුන් ‘මෙම කාර්‍‍ය යෙහි යහූදිවරුන් තමන්ට වඩා ඉදිරියට නොයායුතුයි’ යනුවෙන් කීහ. ඔවුන් හය දෙනෙකි. දෙවන වසරේ ඔවුන් දොළොස් දෙනෙක් පැමිණ නබිතුමා වෙත රැස්වූහ. එතුමා ඔවුන්ට ඉස්ලාම් ධර්මය ඉගැන්විය. ඔවුහූ මදීනාවට ආපසු යන විට කුර්ආනය ඔවුන්ට ඉගැන්වීම සදහා හා ඉස්ලාම් ධර්මයේ නීති රීති පැහැදිළි කිරීම සදහා ‘මුස්අබ් බින් උමෛර්’ යන අය ඔවුන් සමග යැව්වේය. මදීනා වැසියන් අතර ප්‍රයෝජනයක් ඇති කිරීමට මුස්අබ් බින් උමෛර්ට හැකිවිය. ඔහු වසරකින් පසු මක්කාවට ආපසු පැමිණවිට ඔහු සමග මදීනා වැසියන් පිරිමීන් හැත්තෑ දෙන්නෙක්ද ස්ත්‍රීන් දෙන්නෙක්ද සිටීහ. නබි මුහම්මද්(සල්) තුමා ඔවුන් රැස්කළේය. ඔවුහු නබිතුමාගේ (ඉස්ලාම්) ධර්මයට උපකාර කරන බවද, එතුමාගේ අණ පිළිපදින බවද එතුමා සමග ගිවිස ගත්හ(පළමු අකබා ගිවිසුම). පසු ඔවුහූ මදීනාව කරා ආපසු පිටත්ව ගියහ.